अन्तरिक्ष ज्ञानं कक्षा 8 संस्कृत पाठ 17
(1) नीचे लिखे प्रश्नों के उत्तर संस्कृत में दीजिए –
(1) सौरमण्डले कति ग्रहा: सन्ति?
सौरमण्डले नव ग्रहा: सन्ति।
(2) सूर्य: पृथिवीतः कति गुणितः विस्तृतः अस्ति?
सूर्य: पृथिवीतः सहस्त्रं गुणितः विस्तृतः अस्ति।
(3) धराया: समीपवर्तिनक्षत्रं किम् अस्ति?
धराया: समीपवर्तिनक्षत्रं आदित्यः अस्ति।
(4) चन्द्र: धराया: परिक्रमां कतिदिनेषु पूरयति?
चन्द्र: धराया: परिक्रमां अष्टाविंशति: दिनेषु पूरयति।
(2) निम्नलिखित संख्यावाची शब्दों से रिक्त स्थान की पूर्ति कीजिए –
(एक:/अष्टाविंशति:/सहस्त्रं/नव)
- आदित्यः एकः आसीत्।
- धूमकेतव: नव सन्ति।
- उपग्रहा: सहस्त्रं सन्ति।
- चन्द्र: परिक्रमां अष्टाविंशति: दिनेषु पूरयति।
(3) पाठ में प्रयुक्त ‘चन्द्रमस्’ शब्द के रूप सभी विभक्तियों में लिखिए –
| विभक्ति | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
|---|---|---|---|
| प्रथमा | चन्द्रमाः | चन्द्रमसौ | चन्द्रमसः |
| द्वितीया | चन्द्रमसम् | चन्द्रमसौ | चन्द्रमसः |
| तृतीया | चन्द्रमसा | चन्द्रमद्भ्याम् | चन्द्रमद्भिः |
| चतुर्थी | चन्द्रमसे | चन्द्रमद्भ्याम् | चन्द्रमद्भ्यः |
| पञ्चमी | चन्द्रमसः | चन्द्रमद्भ्याम् | चन्द्रमद्भ्यः |
| षष्ठी | चन्द्रमसः | चन्द्रमसोः | चन्द्रमसाम् |
| सप्तमी | चन्द्रमसि | चन्द्रमसोः | चन्द्रमसु |
| सम्बोधन | हे चन्द्रमन् | हे चन्द्रमसौ | हे चन्द्रमसः |
(4) निम्नलिखित शब्दों का समास-विग्रह कीजिए –
(ग) अनादि:
अनः + आदिः = अनादिः (जिसका आदि न हो)।